آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که چرا بعضی افراد بعد از لیزر جای جوش پوستی شفاف و هموار دارند، اما بعضی دیگر از قرمزی، لک یا التهاب شکایت می‌کنند؟
لیزر، یکی از مؤثرترین روش‌های درمان اسکار آکنه است؛ اما درست مثل هر درمان پوستی پیشرفته، بدون عارضه نیست. تفاوت اصلی در این است که آیا این عوارض موقتی و قابل‌مدیریت خواهند بود یا به مشکلی جدی تبدیل می‌شوند. در این مقاله، تمام عوارض شایع و نادر لیزر جای جوش را بررسی می‌کنیم، می‌گوییم چه کسانی بیشتر در معرض ریسک هستند، و چه اقداماتی میتواند این عوارض را به حداقل برساند. در نهایت یاد می‌گیرید که چطور با انتخاب مرکز معتبر درمان جای جوش و رعایت مراقبت‌های لازم، به نتایج ایمن و ماندگار برسید.
لیزر جای جوش دقیقاً چه میکند و چرا عوارض ایجاد میشود؟
درمان جای جوش با لیزر به زبان ساده یعنی ایجاد یک زخم کنترل‌شده در پوست تا بدن را وادار به ترمیم و بازسازی کند. پرتو لیزر، بسته به نوع دستگاه، یا لایه‌های سطحی پوست را می‌سوزاند (ابلیتیو) یا بدون آسیب‌زدن مستقیم به سطح، در عمق پوست حرارت ایجاد میکند (غیرابلیتیو). در هر دو حالت، هدف اصلی تحریک تولید کلاژن و یکنواخت‌تر شدن بافت پوست است.
اما درست همین مکانیسمِ «ایجاد آسیب کنترل‌شده»، دلیل بروز عوارض هم هست. چون بدن هر فرد واکنش متفاوتی نشان می‌دهد؛ بعضی پوست‌ها سریع ترمیم می‌شوند، بعضی دیرتر. اگر انرژی لیزر بیش از حد باشد، یا مراقبت‌های قبل و بعد از درمان رعایت نشود، احتمال التهاب شدیدتر یا تغییر رنگ پوست بالاتر می‌رود.
عملکرد لیزرهای مختلف در درمان اسکار آکنه
وقتی صحبت از درمان و عوارض لیزر جای جوش میشود، باید بدانیم همه لیزرها یکسان عمل نمی‌کنند. هر دستگاه طول موج، شدت نفوذ و مکانیسم خاصی دارد و همین موضوع روی میزان بهبودی، مدت نقاهت و احتمال بروز عوارض تأثیر مستقیم می‌گذارد.
لیزر فرکشنال CO2 و قدرت بالای آن
این لیزر با نفوذ به لایه‌های عمیق پوست و ایجاد ستون‌های میکروسکوپی تخریب، کلاژن‌سازی را به‌طور چشمگیری تحریک میکند. نتایجش بسیار قابل‌توجه است اما چون تهاجمی‌تر است، احتمال قرمزی طولانی‌مدت یا لک تیره هم بیشتر است.
لیزر Er:YAG و تأثیرش بر لایه‌های سطحی
Er:YAG بیشتر روی سطح پوست کار میکند و قدرت لایه‌برداری بالایی دارد. به همین دلیل برای اسکارهای سطحی مناسب است و دوران نقاهت کوتاه‌تری دارد. با این حال، خشکی و پوستهریزی بعد از آن شایع است.
لیزرهای غیرابلیتیو و دوره نقاهت کوتاه‌تر
این لیزرها بدون اینکه سطح پوست را زخمی کنند، در عمق پوست حرارت ایجاد می‌کنند. عوارضشان کمتر است و بیشتر به‌صورت قرمزی خفیف و تورم دیده میشود. برای کسانی که وقت زیادی برای نقاهت ندارند، گزینه بهتری هستند.
لیزر پیکوثانیه؛ تکنولوژی جدید با عوارض کمتر
پیکوثانیه نسل جدیدی از لیزرهاست که با پالس‌های فوق‌سریع کار میکند. علاوه بر درمان اسکار، به بهبود رنگ پوست و لک‌ها هم کمک میکند. دوره ریکاوری‌اش کوتاه‌تر است و ریسک عوارض شدید کمتر، اما هزینه درمان بالاتر است.
عوارض شایع لیزر جای جوش (کوتاه‌مدت و قابل کنترل)
در بیشتر بیماران، عوارض لیزر جای جوش خفیف و موقتی است. این واکنش‌ها بخشی از روند طبیعی ترمیم پوست محسوب می‌شوند و معمولاً ظرف چند روز تا چند هفته برطرف می‌گردند. آشنایی با این عوارض به شما کمک میکند با خیال راحت‌تر دوره نقاهت را پشت سر بگذارید و دچار نگرانی بی‌مورد نشوید.
خواندنی های جای جوش:
قرمزی و التهاب پوست بعد از لیزر
تقریباً همه افراد بعد از لیزر دچار قرمزی و التهاب می‌شوند. این حالت شبیه به آفتاب‌سوختگی خفیف است و نشان‌دهنده شروع فرآیند ترمیم پوست است. معمولاً طی ۳ تا ۷ روز کاهش می‌یابد. استفاده از کرم ترمیم‌کننده و ضدآفتاب مناسب، به بهبود سریع‌تر این دسته از عوارض لیزر جای جوش کمک میکند.
تورم موقت
تورم خفیف به‌ویژه در اطراف چشم و گونه‌ها طبیعی است. این تورم طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت اول بیشتر دیده میشود و معمولاً با کمپرس سرد و استراحت کافی کنترل میشود.
پوستهریزی و خشکی پوست
پوستهریزی بخشی از روند بازسازی پوست است. سلول‌های مرده جدا می‌شوند تا جای خود را به سلول‌های تازه بدهند. نباید پوسته‌ها را دستکاری کنید؛ چون خطر ایجاد لک یا اسکار جدید وجود دارد. معمولاً طی یک هفته بهبود پیدا میکند.
سوزش و خارش پس از درمان
احساس سوزش یا خارش خفیف چند روز اول طبیعی است. این حالت معمولاً با استفاده از محصولات آرام‌بخش و پرهیز از گرما (مثل سونا یا ورزش شدید) کنترل میشود.
جوش‌های ریز و میلیا بعد از لیزر
گاهی بعد از لیزر، جوش‌های کوچک سفید یا میلیا ظاهر می‌شوند. این حالت ناشی از بسته شدن موقتی منافذ پوست است و معمولاً با تمیز نگه داشتن پوست و مشورت پزشک به‌سرعت رفع میشود.
عوارض کمتر شایع اما مهم لیزر جای جوش
گرچه بیشتر عوارض لیزر کوتاه‌مدت و خفیف‌اند، اما در برخی افراد ممکن است مشکلات جدی‌تر و ماندگارتری رخ دهد. این موارد نادر هستند، اما آگاهی و تشخیص به‌موقعشان اهمیت زیادی دارد.
لک تیره (هیپرپیگمنتاسیون) بعد از لیزر
یکی از شایع‌ترین نگرانی‌ها در پوست‌های تیره یا افرادی که زیاد در معرض آفتاب‌اند، بروز لکه‌های قهوه‌ای پس از لیزر است. به این نوع عوارض لیزر جای جوش حالت PIH یا هایپرپیگمنتاسیون پس از التهاب می‌گویند.
در پوست‌های تیپ III تا VI (پوست‌های سبزه و تیره) شایع‌تر است.
معمولاً طی چند ماه با کرم‌های روشن‌کننده و ضدآفتاب برطرف میشود.
استفاده منظم از کرم ضدآفتاب و پرهیز از آفتاب، مهم‌ترین راه پیشگیری است.
سفید شدن پوست (هیپوپیگمنتاسیون)
برخلاف لک تیره، در برخی موارد نادر ممکن است ناحیه‌ای از پوست روشن‌تر از اطراف شود. این حالت بهدلیل کاهش رنگدانه‌های پوستی رخ می‌دهد و درمان آن دشوارتر است. معمولاً در جلسات متعدد یا شدت بالای لیزر دیده میشود.
عفونت پوستی و تبخال بعد از لیزر
لیزر سطح دفاعی پوست را موقتاً ضعیف میکند. همین موضوع احتمال عفونت‌های باکتریایی، قارچی یا عود تبخال را بالا می‌برد.
اگر سابقه تبخال دارید، پزشک معمولاً داروی ضدویروس پیشگیرانه تجویز میکند.
رعایت بهداشت پوست و پرهیز از دستکاری زخم‌ها، احتمال عفونت را به حداقل می‌رساند.
اسکار جدید یا بدتر شدن جای جوش قدیمی
در موارد بسیار نادر، به‌ویژه اگر پوست فرد مستعد کلوئید باشد یا مراقبت‌های بعد از لیزر رعایت نشود، ممکن است اسکار تازه ایجاد شود یا اسکارهای قبلی عمیق‌تر به نظر برسند. تشخیص به‌موقع توسط پزشک و درمان سریع، مانع دائمی‌شدن مشکل میشود.
قرمزی طولانی‌مدت و دیر بهبود شدن پوست
در بعضی افراد، قرمزی و التهاب پوست بیش از حد انتظار طول می‌کشد. اگر قرمزی بعد از ۶ تا ۸ هفته همچنان باقی مانده باشد، نیاز به بررسی تخصصی و درمان دارویی دارد.
چه کسانی بیشتر در معرض عوارض لیزر هستند؟
هرچند لیزر جای جوش یکی از روش‌های ایمن و مؤثر برای درمان اسکار آکنه است، اما برخی افراد به دلیل شرایط پوستی یا سابقه پزشکی‌شان، بیشتر در معرض بروز عوارض قرار دارند. شناخت این موارد کمک میکند تصمیم آگاهانه‌تری بگیرید.
پوست‌های تیره و خطر لک تیره (PIH)
افراد با تیپ پوستی تیره‌تر (فیتزپاتریک III تا VI) بیشتر مستعد ایجاد لک قهوه‌ای یا هایپرپیگمنتاسیون پس از لیزر هستند. انتخاب دستگاه مناسب، انجام تست نقطه‌ای (Spot Test) و استفاده منظم از ضدآفتاب، در این افراد اهمیت دوچندان دارد.
افراد با سابقه اسکار کلوئیدی یا هیپرتروفیک
اگر قبلاً روی پوستتان اسکار برجسته (کلوئید) ایجاد شده باشد، احتمال اینکه بعد از لیزر هم پوست واکنش مشابهی نشان دهد بالاتر است. در چنین شرایطی پزشک باید روش‌های جایگزین یا پارامترهای ملایمتر را در نظر بگیرد.
کسانی که سابقه تبخال یا عفونت پوستی دارند
در افرادی که مکرراً دچار تبخال می‌شوند، لیزر میتواند باعث فعال شدن مجدد ویروس شود. معمولاً پزشک داروی ضدویروس را قبل و بعد از لیزر تجویز میکند تا از این مشکل پیشگیری شود.
مصرف‌کنندگان داروهای خاص (مثل ایزوترتینوئین)
داروهایی مثل ایزوترتینوئین (راکوتان) یا رتینوئیدها می‌توانند روند ترمیم پوست را تغییر دهند. در بسیاری از منابع توصیه میشود تا ۶ ماه بعد از قطع این داروها لیزر انجام نشود. تصمیم نهایی حتماً باید توسط پزشک متخصص گرفته شود.
بارداری، شیردهی و قرارگیری زیاد در آفتاب
در دوران بارداری و شیردهی معمولاً لیزر توصیه نمی‌شود، چون پوست حساس‌تر است و ریسک عوارض بالاتر می‌رود.
افرادی که عادت به سولاریوم یا آفتاب گرفتن طولانی دارند، به‌خصوص در هفته‌های قبل و بعد از لیزر، بیشتر مستعد لک‌های پوستی هستند.
خواندنی های جای جوش:
مراقبت‌های قبل و بعد از لیزر برای جلوگیری از عوارض
برای اینکه لیزر جای جوش بهترین نتیجه را بدهد و عوارض لیزر برای جای جوش حداقل برسد، رعایت چند نکته ساده کافی است:
قبل از لیزر
پرهیز از آفتاب و سولاریوم دست‌کم دو هفته قبل از درمان
قطع کرم‌های لایه‌بردار یا رتینول با نظر پزشک
مصرف داروی ضدویروس در صورت سابقه تبخال
بعد از لیزر
استفاده منظم از کرم ترمیم‌کننده و ضدآفتاب تجویز‌شده
اجتناب از گرما، تعریق شدید و ورزش سنگین در هفته اول
شست‌وشوی ملایم و پرهیز از محصولات محرک یا لایه‌بردار
اگر عوارض لیزر برای جای جوش رخ داد چه کنیم؟ (راهنمای عملی)
گاهی حتی با رعایت همه مراقبت‌ها، باز هم ممکن است عوارضی بعد از لیزر جای جوش در صورت و پوست ظاهر شوند. نکته مهم این است که بیشتر این مشکلات قابل کنترل هستند؛ به شرطی که به‌موقع اقدام کنید و خودسرانه دست به درمان نزنید.
درمان قرمزی طولانی بعد از لیزر
قرمزی پوست معمولاً ظرف یک تا دو هفته برطرف میشود. اگر بیش از ۳ هفته ادامه داشت، لازم است پزشک آن را بررسی کند. گاهی کرم‌های ضدالتهاب یا لیزرهای کم‌توان برای کاهش قرمزی تجویز می‌شوند.
مدیریت لک تیره (PIH)
لک‌های قهوه‌ای ناشی از التهاب ممکن است پس از چند هفته ظاهر شوند. بهترین کار، استفاده منظم از ضدآفتاب و در صورت لزوم کرم‌های روشن‌کننده تجویزی است. درمان زودهنگام جلوی ماندگاری این لک‌ها را می‌گیرد.
پیشگیری و درمان عفونت پوستی
اگر بعد از لیزر متوجه تاول، ترشح یا جوش‌های چرکی شدید، سریعاً با پزشک تماس بگیرید. مصرف به‌موقع آنتی‌بیوتیک یا داروی ضدویروس، از گسترش عفونت جلوگیری میکند.
اقدام در صورت ایجاد اسکار جدید
در موارد بسیار نادر ممکن است اسکار تازه شکل بگیرد. اگر متوجه برجستگی غیرعادی یا زخمی شدید که خوب نمی‌شود، لازم است درمان تخصصی (مثل تزریق استروئید یا لیزرهای تکمیلی) انجام شود.
چه کارهایی ممنوع است؟
دستکاری کردن زخم‌ها و پوسته‌ها
استفاده خودسرانه از کرم‌های لایه‌بردار قوی
قرار گرفتن در آفتاب بدون ضدآفتاب
امتحان درمانهای خانگی غیرعلمی
مقایسه عوارض در لیزرهای مختلف جای جوش
هر دستگاه لیزر سازوکار خاصی دارد و همین تفاوت، روی شدت عوارض، مدت نقاهت و حتی مناسب بودن برای تیپ‌های پوستی مختلف اثر می‌گذارد. در ادامه، پرکاربردترین لیزرها را از نظر عوارض بررسی می‌کنیم.
جدول مقایسه عوارض لیزرهای مختلف
| نوع لیزر | شدت اثر روی اسکار | عوارض شایع | مناسب برای | مدت نقاهت |
|---|---|---|---|---|
| فرکشنال CO2 | بسیار بالا | قرمزی طولانی، PIH، پوستهریزی | اسکارهای عمیق، پوست روشن | ۷–۱۴ روز |
| Er:YAG | متوسط | خشکی و پوستهریزی، قرمزی کوتاه | اسکار سطحی، پوست حساس | ۵–۷ روز |
| غیرابلیتیو | ملایم | قرمزی خفیف، تورم کوتاه | پوست‌های تیره یا شاغل | ۲–۳ روز |
| پیکوثانیه | متوسط تا بالا | حداقل قرمزی و تورم | اسکار + لک پوستی | ۱–۳ روز |
| RF میکرونیدلینگ | متوسط | قرمزی و تورم ملایم | همه تیپ‌های پوستی | ۱–۳ روز |
جمع‌بندی
لیزر جای جوش، اگر درست انتخاب و اجرا شود، میتواند بافت پوست را یکنواخت و اسکارها را کمرنگ کند. عوارض معمولاً خفیف و موقت‌اند و با آماده‌سازی صحیح، تنظیم پارامتر متناسب با تیپ پوستی، و مراقبت‌های دقیق به حداقل می‌رسند. در گیتا کلینیک، ارزیابی تخصصی قبل از درمان و پیگیری منظم بعد از آن، مسیر درمانی ایمن و شخصی‌سازی‌شده را برای حداقل سازی عوارض لیزر جای جوش هر بیمار تضمین میکند.
پرسش‌های متداول
- آیا انجام لیزر جای جوش در تابستان پرریسکتر است؟
بله، بهدلیل شدت تابش و افزایش تعریق، ریسک PIH کمی بالاتر می‌رود. بااین‌حال، با پرهیز از آفتاب، استفاده منظم از SPF بالا، و زمانبندی هوشمند جلسات میتوان این ریسک را مدیریت کرد. اگر سبک زندگی‌تان آفتاب‌دوست است، پزشک ممکن است گزینههای ملایمتر را پیشنهاد دهد. - چه زمانی بعد از لیزر میتوان آرایش کرد؟
معمولاً پس از ۴۸ تا ۷۲ ساعت و وقتی پوستهریزی فعال تمام شد. ابتدا از محصولات مینرال و غیرکومدوژنیک استفاده کنید و شبها کاملاً با شوینده ملایم پاک کنید. اگر قرمزی قابل‌توجه دارید، صبر بیشتری لازم است و بهتر است با پزشک هماهنگ کنید. - فاصله ایمن بین لیزر و سایر روشها (پیلینگ/میکرونیدلینگ) چقدر است؟
بسته به شدت لیزر، معمولاً ۳ تا ۶ هفته فاصله توصیه میشود. اجرای پشت‌سرهم درمانهای تحریککننده میتواند التهاب و ریسک لک را بالا ببرد. برنامه ترکیبی باید تحت نظر پزشک و با اولویتبندی اهداف درمانی طراحی شود. - آیا لیزر میتواند آکنه فعال را بدتر کند؟
در حضور آکنه فعال، برخی لیزرها ممکن است التهاب را تشدید کنند. معمولاً ابتدا کنترل آکنه و سپس شروع پروتکل اسکار توصیه میشود. در برخی موارد خاص، پزشک از لیزرهای ملایم یا درمانهای مکمل ضدالتهاب برای عبور ایمن از این مرحله استفاده میکند.
