ویتیلیگو (vit-ih-LIE-go) نوعی بیماری است که باعث از بین رفتن رنگ پوست و ایجاد لکههایی روی آن میشود. قسمتهای تغییر رنگ یافته، معمولا با گذشت زمان بیشتر و بزرگتر خواهند شد. این بیماری میتواند پوست قسمتهای مختلف بدن را تحت تاثیر قرار دهد. همچنین تاثیراتی بر مو و داخل دهان نیز در این بیماری قابل مشاهده است.
انواع بیماری ویتیلیگو
این بیماری میتواند انواع مختلفی داشته باشد که به شرح زیر هستند:
یونیورسال: در این نوع تقریبا تمام سطوح پوست دچار تغییر رنگ میشود.
ژنرالیزه (غیرسگمنتال): در نوع ژنرالیزه، بسیاری از قسمتهای بدن دچار تغییر رنگ خواهند شد. نوع ژنرالیزه شایعترین نوع از این بیماری است که از هر ۱۰ نفر مبتلا به ویتیلیگو ۹ نفر دچار این نوع میشوند. در نوع ژنرالیزه این بیماری، لکههای تغییر رنگ یافته اغلب بهطور مشابه و متقارن در قسمتهای مختلف بدن پیشرفت میکنند. این لکهها بیشتر در بازوها، پشت دستها، زانو، آرنج، پاها و پوست اطراف منافذ بدن مانند چشم به وجود میآید.
سگمنتال: نوع سگمنتال معمولا در سنین پایینتر رخ میدهد و فقط یک طرف یا قسمتی از بدن را شامل میشود. این نوع عموما طی یک یا دو سال پیشرفت میکند و سپس متوقف میشود.
موضعی: در این نوع از بیماری فقط یک یا چند قسمت از بدن درگیر خواهند شد.
ویتیلیگو چگونه باعث از بین رفتن رنگ پوست میشود؟
به طور معمول رنگ مو و پوست توسط ملانین تعیین میشود. این بیماری پوستی زمانی اتفاق میافتد که سلولهای تولیدکننده ملانین میمیرند یا از کار میافتند. در واقع این بیماری، افراد با انواع پوست را میتواند تحت تاثیر قرار دهد؛ اما در افراد با پوست تیره، مشهودتر است.
این بیماری مسری نیست و باعث به خطر افتادن زندگی فرد نمیشود. درمان آن نیز ممکن است رنگ طبیعی را به پوست آسیبدیده بازگرداند؛ اما همیشگی نیست و ممکن است مجددا عود کند.
عوارض بیماری ویتیلیگو
این بیماری پوستی گاهی اوقات میتواند مشکلات دیگری ایجاد کند که در ادامه به برخی از آنها اشاره شده است:
- به دلیل کمبود ملانین، پوست شما در برابر اثرات نور خورشید آسیبپذیرتر میشود. برای جلوگیری از آفتابسوختگی حتما از یک کرم ضد آفتاب قوی استفاده نمایید.
- این بیماری ممکن است با مشکلات چشمی مانند التهاب عنبیه، التهاب لایه میانی چشم و از دست دادن جزئی شنوایی (هیپواکوزیس) همراه باشد.
- مشکلات مربوط به اعتماد به نفس در افراد مبتلا به آن رایج است، بهخصوص اگر قسمتهای قابل مشاهده پوست را تحت تاثیر قرار دهد.
بیشتر بخوانید: آکوتان چیست؟ همه چیز درباره آکوتان
آیا بیماری من همان ویتیلیگو است؟
اگر به بیماری پوستی خاصی مبتلا شدهاید و احتمال میدهید که ویتیلیگو باشد، برای تشخیص آن باید نکاتی را در نظر بگیرید. این نکات شامل علائم بیماری، نقاطی از پوست که دچار تغییر رنگ شدهاند، علل به وجود آمدن لکهها و در نهایت مراجعه به پزشک میباشد. در ادامه، به این نکات که در تشخیص بیماری به شما کمک میکنند، خواهیم پرداخت.
علائم بیماری
علائم این بیماری عبارتند از:
- از دست دادن تکهتکه رنگ پوست که معمولا ابتدا در دستها، صورت و نواحی اطراف بدن و اندام تناسلی ظاهر میشود.
- سفید شدن زودرس موهای سر، مژهها، ابروها یا ریشها.
- از دست دادن رنگ در بافتهایی که داخل دهان و بینی را پوشاندهاند (غشاهای مخاطی).
نواحی پوست که تحت تاثیر ویتیلیگو قرار میگیرند
مناطقی از پوست که بیشتر تحت تاثیر این بیماری قرار میگیرند، عبارتند از:
- دهان و چشم
- انگشتان و مچ دست
- زیر بغل
- کشاله ران
- اندام تناسلی
- داخل دهان
- روی پوست سر
بیشتر بخوانید: کاشت ابرو مردانه چگونه انجام میشود و چه مزایایی دارد؟
علت به وجود آمدن ویتیلیگو
همان طور که گفته شد، این بیماری زمانی رخ میدهد که سلولهای تولیدکننده رنگدانه (ملانوسیتها) میمیرند یا تولید ملانین را متوقف میکنند. دقیقا مشخص نیست که چه چیزی باعث از کار افتادن یا مرگ این سلولها میشود. با این حال، وقوع بیماری میتواند به عوامل زیر مرتبط باشد:
اختلال در سیستم ایمنی (شرایط خود ایمنی):
تصور میشود که ویتیلیگو غیر سگمنتال، یک بیماری خود ایمنی باشد. در این شرایط، سیستم ایمنی بدن به درستی کار نمیکند. به عبارت دیگر، سیستم ایمنی به جای حمله به سلولهای خارجی مانند ویروسها، به سلولها و بافتهای سالم بدن حمله میکنند. بنابراین اگر نوع غیر سگمنتال این بیماری را دارید، سیستم ایمنی بدن شما سلولهای ملانوسیت پوستی را که ملانین میسازند، از بین میبرد. این بیماری همچنین با سایر بیماریهای خود ایمنی مانند پرکاری تیروئید همراه است. اما همه افراد مبتلا به این بیماری، به این شرایط مبتلا نمیشوند.
سابقه خانوادگی (وراثت):
از دیگر عوامل موثر در ابتلا به این بیماری پوستی، وراثت است. در این حالت امکان دارد سایر اعضای خانواده شما به آن مبتلا شده یا سابقه ابتلا به سایر بیماریهای خود ایمنی را داشته باشند. به عنوان مثال، اگر یکی از والدین شما کمخونی خطرناک داشته باشد (یک بیماری خود ایمنی که معده را تحت تاثیر قرار میدهد)، شما ممکن است یک بیماری خود ایمنی دیگر داشته باشید. به طور کلی، این افراد تغییرات خاصی در ژنهای خود دارند که به نوع غیر سگمنتال ویتیلیگو مرتبط است.
مواد شیمیایی عصبی:
تصور میشود که این بیماری ناشی از مواد شیمیایی آزادشده از انتهای عصب در پوست باشد. این مواد شیمیایی برای سلولهای ملانوسیت پوست، سمی هستند.
محرکها:
محرکهایی مانند استرس، آفتابسوختگی شدید، عارضههای پوستی که در اثر تماس با یک ماده شیمیایی به وجود میآیند و اتفاقات استرسزا مانند زایمان، میتوانند از جمله عوامل ابتلا به این بیماری باشند.
تشخیص توسط پزشک
پزشک پس از بررسی نواحی آسیبدیده پوست، قادر به تشخیص ویتیلیگو خواهد بود. او برای تشخیص این بیماری از روشهای مختلفی میتواند استفاده کند که عبارتند از:
خود اظهاری
برای خوداظهاری در خصوص این بیماری، احتمالا برخی از سوالات زیر از شما پرسیده میشوند:
- آیا سابقه این بیماری در خانواده شما وجود دارد؟
- آیا سابقه سایر بیماریهای خود ایمنی در خانواده شما وجود دارد؟
- آیا پوست شما به راحتی زیر نور خورشید برنزه میشود یا میسوزد؟
- نواحی تغییر رنگ یافته بدون درمان بهتر شدهاند یا اینکه بدتر میشوند؟
- قبلا کدام یک از روشهای درمانی را امتحان کردهاید؟
لامپ وود
پزشک ممکن است برای تشخیص ویتیلیگو از یک لامپ فرابنفش (UV) به نام لامپ وود استفاده کند تا پوست شما را با جزئیات بیشتری بررسی کند. در این حالت، شما باید در یک اتاق تاریک باشید و سپس لامپ در فاصله ۱۰ تا ۱۳ سانتیمتری از پوست شما قرار میگیرد. لکههای پوستی ناشی از این بیماری، در زیر نور فرابنفش راحتتر دیده میشوند. این موضوع به پزشک کمک میکند تا این بیماری را از سایر بیماریهای پوستی مانند پیتریازیس ورسیکالر تشخیص دهد.
سایر شرایط خود ایمنی
ممکن است بررسی شود، آیا علائمی دارید که میتوانند نشاندهنده یک بیماری خود ایمنی باشند یا خیر. این علائم شامل موارد زیر هستند:
- خستگی و کمبود انرژی که ممکن است نشانهای از بیماری آدیسون باشد.
- تشنگی و نیاز به دفع مکرر ادرار که ممکن است نشانه دیابت باشد.
- همچنین ممکن است برای بررسی میزان عملکرد غده تیروئید به آزمایش خون نیاز پیدا شود.
جمعبندی
تشخیص ویتیلیگو با توجه به علائمی که دارد، کار چندان سختی نیست. شما میتوانید در صورت مشاهده هر یک از علائمی که در این مقاله به آنها اشاره شد، به پزشک مراجعه نمایید. در صورتی که پزشک، بیماری پوستی شما را ویتیلیگو تشخیص دهد، میتوانید با توجه به اینکه به کدام یک از انواع این بیماری مبتلا شدهاید، برای درمان آن اقدام نمایید.
منابع: mayoclinic، nhs