ایزوترتینوئین یا داروی آکوتان برای درمان آکنه شدید مورد استفاده قرار می‌گیرد. مصرف این دارو ممکن است منجر به تغییر آنزیم‌های کبد شود، اما معمولا باعث آسیب شدید یا پایدار نخواهد شد. ایزوترتینوئین نسخه ژنریک این دارو است که مردم اغلب از آن با نام تجاری آکوتان یاد می‌کنند. یک دوره درمان با ایزوترتینوئین ممکن است 4 تا 5 ماه طول بکشد. افراد در طول آن برای بررسی عوارض جانبی نامطلوب دارو نیاز به نظارت پزشکی دارند. یکی از این عوارض جانبی احتمالی، آسیب به کبد است، اگرچه بسیار غیرمعمول می‌باشد. در این مقاله به اثرات بالقوه مصرف آکوتان روی کبد، نحوه محافظت از کبد و سایر عوارض احتمالی در حین مصرف آن می‌پردازیم.
داروی آکوتان چیست و چرا مصرف می‌شود؟
ایزوترتینوئین یک رتینوئید و مشتق شده از گروه ویتامین A است. پزشک این دارو را برای درمان آکنه شدید یا برخی از انواع سرطان پوست، گردن یا سر تجویز می‌کند. آکوتان باعث کاهش حجم غدد چربی و کاهش تولید سبوم می‌شود و از این طریق به درمان آکنه کمک می‌نماید. در عین حال، ایزوترتینوئین ممکن است برای کاهش تکثیر سلولی هم مورد استفاده قرار گیرد. آکوتان به صورت خوراکی و به شکل کپسول مصرف می‌شود.
این دارو با توجه به عوارض جانبی احتمالی که دارد، باید تحت نظر یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی مورد استفاده قرار گیرد. این نظارت ممکن است شامل آزمایش خون، آزمایش عملکرد کبد و بررسی سایر عوارض جانبی و احتمالی این دارو باشد.
داروی آکوتان چگونه عمل می‌کند؟
ایزوترتینوئین یک رتینوئید است که با کاهش تولید چربی حتی پس از توقف استفاده از آن، به انسداد منافذ پوست شما کمک می‌کند. این دارو که به صورت خوراکی مصرف می‌شود، آکنه را در سراسر بدن ازجمله پشت، گردن و سینه درمان می‌نماید. در حالی که نمی‌توان قول درمان کامل را داد، اما اکثریت قریب به اتفاق بیماران برای همیشه از شر آکنه‌های شدید راحت خواهند شد.
مصرف این دارو با دوز قوی، خطر بروز عوارض جانبی جدی مانند آسیب به کبد را در پی دارد. آکوتان دارویی است که مصرف آن باید تحت نظارت دقیق پزشک قرار گیرد. اگرچه مصرف این دارو برای اکثر افراد بی‌خطر است، اما بیماران برای نظارت بر سلامت خود باید ماهانه توسط پزشک خود مورد معاینه قرار گیرند.
برخی از بیماران برای از بین بردن آکنه‌های خود به چرخه دوم مصرف ایزوترتینوئین هم نیاز دارند. یک سقف دوز همیشگی برای مصرف این دارو وجود دارد. بنابراین پزشکان توصیه می‌کنند با یک متخصص پوست دارای مجوز معتبر مشورت نمایید تا در محدوده مجاز مصرف این دارو باقی بمانید. اکثر آکنه‌های بیماران پس از چهار تا پنج ماه درمان با آکوتان از بین می‌روند، اگرچه برخی از آن‌ها به دور دوم نیاز دارند. به طور کلی، از هر 500 نفر فقط یک نفر نوعی از آکنه را تجربه می‌کند که به طور چشمگیری بدتر و حادتر می‌شود.
بیشتر بخوانید: آکوتان چیست؟ همه چیز درباره آکوتان
عوارض کبدی داروی آکوتان
مصرف آکوتان ممکن است منجر به نتایج بالاتر از حالت استاندار در تست‌های مربوط به عملکرد کبد شود. ناهنجاری‌های کبدی می‌توانند در 15 درصد از افراد مصرف‌کننده این دارو رخ دهند. چراکه ایزوترتینوئین ممکن است آمینوترانسفراز سرم را افزایش دهد که می‌تواند نشانگر آسیب کبدی باشد.
هیچ دلیل شناخته شده‌ای وجود ندارد که چرا مصرف ایزوترتینوئین می‌تواند آمینوترانسفراز سرم را افزایش دهد. اما مصرف این دارو با دوزهای بالا ممکن است اثر سمی روی کبد بر جای بگذارد. با این حال، به ندرت پیش می‌آید که مصرف آکوتان به ایجاد نتایج غیرطبیعی بسیار بالا در آزمایش کبد منجر شود. همچنین به ندرت دیده شده است که این دارو به کبد افراد آسیب دائمی بزند.
از سوی دیگر، نتایج غیرطبیعی آزمایش کبد در افراد مصرف‌کننده داروی آکوتان معمولا موقتی خواهند بود. همچنین این نتایج غیرطبیعی به احتمال زیاد در زمانی که افراد هنوز در حال مصرف این دارو مصرف هستند، برطرف خواهند شد. به عبارت دیگر، این نتایج غیرطبیعی آزمایش کبد معمولا به هیچ‌گونه آسیب دائمی روی کبد فرد منتهی نمی‌شوند.
بیشتر بخوانید: آیا بیماری ویتیلیگو یک بیماری خود ایمنی است؟
محافظت از کبد هنگام مصرف داروی آکوتان
یک پزشک باید در حین مصرف ایزوترتینوئین، افراد را با آزمایش‌های منظم کبد تحت نظر داشته باشد تا هر گونه ناهنجاری کبدی را در سریع‌ترین زمان ممکن تشخیص دهد. افزایش سطح آمینوترانسفراز سرم معمولا بدون درمان برطرف می‌شود و ممکن است تغییر در دوز دارو هم ضروری نباشد. با این حال، اگر سطح آمینوترانسفراز سرم به بیش از پنج برابر حد مجاز برسد، پزشک احتمالا مصرف دارو را قطع خواهد نمود. فرد قبل از مصرف آکوتان باید آزمایش خون بدهد. همچنین فرد باید از مصرف الکل در حین مصرف داروی آکوتان اجتناب نماید.
افرادی که آکوتان مصرف می‌کنند، باید هر 30 روز یک‌بار برای نظارت‌هایی نظیر آزمایش خون و آزمایش عملکرد کبد به پزشک مراجعه نمایند. در صورتی که افراد علایم زردی داشته باشند، باید در اسرع وقت با پزشک تماس بگیرند و ممکن است لازم باشد مصرف دارو را قطع کنند. منظور از علایم زردی مواردی مانند زردی پوست و چشم فرد است. همچنین در صورت داشتن هر گونه نگرانی در مورد علائم یا مشاهده هر گونه تغییر در سلامت روان خود باید با پزشک تماس بگیرید.
سایر عوارض جانبی داروی آکوتان
شایع‌ترین عارضه جانبی ایزوترتینوئین را باید خشکی پوست و به ویژه خشکی لب‌ها دانست. این دارو همچنین می‌تواند باعث خشکی دهان، بینی، چشم‌ها و همچنین افزایش حساسیت به نور خورشید شود. اقداماتی مانند استفاده از کرم ضد آفتاب در هنگام مصرف آکوتان برای محافظت از پوست در برابر نور خورشید مفید خواهد بود.
همچنین به دلیل افزایش حساسیت پوست باید حداقل تا 6 ماه پس از قطع مصرف دارو از برخی اقدامات پوستی مانند اپیلاسیون، درم ابریژن و لیزر درمانی اجتناب شود. مصرف آکوتان برای افراد باردار یا در آستانه باردار شدن نیز مناسب نیست. سایر عوارض جانبی احتمالی مصرف داروی آکوتان به شرح زیر هستند.
- افزایش سطح تری گلیسیرید و کلسترول
- افزایش سطح التهاب
- خارش
- تحریک یا شکنندگی پوست
- خونریزی بینی
- نازک شدن مو
- عفونت‌های پوستی
- کهیر
- درد استخوان یا مفصل
- درد عضلات
- بیماری Forestier
- کاهش بینایی و شنوایی
- پانکراتیت
- افزایش فشار داخل جمجمه
- افسردگی و افکار یا رفتارهای خودکشی
آیا آکوتان، دارویی تایید شده است؟
داروی آکوتان اکنون تحت نام‌های مختلفی ازجمله Absorica، Claravis، Amnesteem و Zenatane به بازار عرضه می‌شود. همان‌طور که گفتیم، آکوتان (Accutane) نام تجاری داروی ایزوترتینوئین است. این دارو توسط سازمان غذا و داروی ایالات‌متحده (FDA) تایید شده است، اما اغلب به عنوان آخرین راه‌حل برای درمان آکنه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بیشتر بخوانید: آیا تزریق ژل یا بوتاکس بر تشدید بیماری لیکن پلان تأثیر دارد؟
جمع‌بندی
آکوتان یک رتینوئید تجویزی برای درمان آکنه شدید است، اما شاید باعث افزایش برخی آنزیم‌های کبد و التهاب شود. نتایج غیرطبیعی آزمایش کبد ناشی از مصرف داروی آکوتان معمولا دلیلی برای نگرانی نیستند و احتمالا پیش از پایان مصرف دارو برطرف خواهند شد. همچنین غیرعادی شدن تست‌های عملکرد کبد ناشی از مصرف آکوتان به ندرت منجر به قطع دارو می‌شود. اما نظارت پزشک و انجام آزمایش‌های منظم، تضمین می‌کند که نتایج تست کبد به سطح مضر نرسند. اقداماتی مانند اجتناب از الکل، حفظ وزن، رژیم غذایی مغذی و ورزش منظم در حین مصرف ایزوترتینوئین برای محافظت از کبد بسیار مفید خواهد بود.
منابع: medicalnewstoday، singlecare
